Rumi werd geboren in het huidige Afghanistan, in de dertiende eeuw.

Uiteindelijk kwam Rumi in Konya, nu Turkije, terecht. In deze onstuimige wereld gaf hij het geloof een onderzoekende, mystieke en volgens velen humanistische invulling. Dit blijkt bijvoorbeeld uit zijn Masnavi, een enorm leerdicht met meer dan 25.000 verzen, ook wel de ‘Perzische Koran’ genoemd.

Opvallend aan dit werk is dat het nauwelijks gaat over alle politieke en godsdienstige conflicten. Rumi wilde zijn chaotische wereld juist confronteren met de spirituele reis die mensen in zichzelf kunnen maken. ‘Het universum is niet buiten jou’, schrijft hij. ‘Alles wat je zoekt ben je al.’ Hij wenkt mensen naar binnen, naar hun innerlijke wereld – om daar een bron van liefde en inspiratie te vinden die het individu ook weer overstijgt.

Hoewel veel mensen hem nu als inspiratiebron zien, zijn Rumi’s ideeën verankerd in een vrijzinnige, mystieke beweging binnen de islam, het soefisme (afgeleid van ‘sūf’, wol, naar de bescheiden kledij van de eerste soefi’s). Daarin staat niet het theoretische dogma, maar de persoonlijke zoektocht centraal. Anders dan veel van zijn tijdgenoten gaat het Rumi niet om het trekken van grenzen, maar om het overstijgen daarvan: grenzen van de eigen identiteit, grenzen tussen jou en de wereld om je heen, grenzen tussen jezelf en de ander. Overstijg je die grenzen, dan vind je jezelf, aldus Rumi, in een ‘staat van verbijsterend heldere verwarring’; een mystieke ervaring van alomvattende harmonie en eenheid.

Die ervaring is inderdaad verwarrend, omdat vertrouwde scheidslijnen wegvallen en woorden tekortschieten. ‘Ik weet niet wie ik ben. Ik ben niet een christen, niet een jood, niet een aanhanger van zoroaster. En ik ben zelfs geen moslim.’ Tegelijk daagt er in die verwarring een helder besef: een besef van eenheid en verbondenheid. ‘Ik ben het leven van het leven’, vervolgt hij. ‘Ik ben die kat, deze steen, niet een aparte entiteit.’ Het gaat hem om de ervaring één te zijn met alles wat bestaat. ‘Je bent geen druppel in de oceaan, je bent de gehele oceaan in een druppel.’